Οι Αλβανοί του Ισπανικού εμφυλίου 1936-1939

 

Όρθιοι α-δ: Petro Marko, Skënder Luarasi, Emrush Myftari
 Κάτω: Mehmet Shehu και Iljaz Pashai

Στη μνήμη των ηρώων που δε φτάνει μια γλώσσα για να εξυμνώνται τα κατορθώματά τους, στη μνήμη των διεθνιστών κομμουνιστών που έδωσαν το αίμα τους πιστοί στις πάντα επίκαιρες ιδέες του Μαρξισμού/Λενινισμού.

 

«Αφήστε με εδώ ανάμεσα στους συντρόφους. Δώστε μου δυο χειροβομβίδες να ολοκληρώσω την τελευταία μου διεθνιστική υποχρέωση απέναντι στην πατρίδα μου, στους λαούς και τον κομμουνισμό. Εσείς σύντροφοι πηγαίντε εκεί που πολεμούν ακόμα.»

Τα τελευταία λόγια του Ramiz Varvarica, 1900-1938
Αραγώνα, Ισπανία

Ramiz Varvarica/ Ραμίζ Βαρβαρίτσα 1900-1938

Ενώ μόλις 34 υπολογίζεται επίσημα πως είναι οι Αλβανοί που ταξίδεψαν στην Ισπανία για να στηρίξουν την επανάσταση απέναντι στις φασιστικές φάλλαγγες του Φράνκο, 70 είναι ο αριθμός που αναφέρεται από όσους γύρισαν ζωντανοί. Πολεμώντας κυρίως στα μέτωπα της Αραγονίας και της Βαρκελώνης, μέσα απο τις  Διεθνείς Ταξιαρχίες και το Τάγμα «Γκαριμπάλντι».

Σχεδόν 60.000 υπολογίζονται οι διεθνείς μαχητές που έσπευσαν να στηρίξουν τους Ισπανούς Δημοκράτες, απο 53 διαφορετικές χώρες του κόσμου. Ορμώμενοι απο τον νέο ήλιο απο ανέτειλε με τον λαό να παίρνει την εξουσία στην πάλαι Ρωσική Αυτοκρατορία, δεκάδες χιλιάδες νέοι απο όλο τον κόσμο έσπευσαν να δυναμώσουν τις λαϊκές γραμμές όπου ήταν αναγκαίο. Κάποιοι οργανωμένα, μέσα απο τα κόμματα και τις οργανώσεις τους, οι περισσότεροι εθελοντικά, όπως στην περίπτωση των Αλβανών κομμουνιστών, όπου λίγοι ήταν οργανωμένοι απ’όσους έσπευσαν να συνδράμουν.

Υπήρξε, μάλιστα, ανάμεσα στους 70 αυτούς λαικούς ήρωες κι ένας Αλβανός οικονομικός μετανάστης στην Ισπανία που οργανώθηκε στις γραμμές του Ιταλικού Τάγματος «Γκαριμπάλντι» για να πολεμήσει τους φασίστες. Ο λόγος για τον Dhimitër Kosta (Δημήτρ Κόστα), ο οποίος μετανάστευσε στην Ισπανία τέλη του 1936. Έφτασε να γίνει υπαξιωματικός στις ράδες των Διεθνών Ταξιαρχιών πριν τραυματιστεί σε ένα από τα μέτωπα στη Μαδρίτη. Τα ίχνη του χάθηκαν σε ένα απο τα καμπ εξολόθρευσης των ναζί, κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Λογιέται ως πεσόντας του Ισπανικού Εμφυλίου, καθώς ο τραυματισμός τους ήταν ο λόγος για να πιαστεί αργότερα αιχμάλωτος.

Συνολικά υπολογίζονται 9 οι Αλβανοί πεσόντες στον Ισπανικό Εμφύλιο:

1.       Ούρφι Αγκόλλι, 23 ετών από την Δίβρη (Β. Μακεδονία)

2.       Θίμο Γκογκοζότο, 24 ετών από την Πάργα (Ελλάδα)

3.       Τζεμάλ Κάντα, 26 ετών από την Πέγια (Κόσοβο)

4.       Τένι Κονόμι, 26 ετών από την Κορυτσά (Αλβανία)

5.       Μούσα Φρατάρι, 27 ετών από το Πρεμέτι (Αλβανία)

6.       Ασίμ Βόκσι, 28 ετών από την Τζιακόβιτσα (Κόσοβο)

7.       Ζεφ Χότι, 30 ετών από την Σκόδρα (Αλβανία)

8.       Ραμίζ Βαρβαρίτσα, 38 ετών από την Επισκοπή (Αλβανία)

9.       Και ο προαναφερθέντας Δημήτρ Κόστα, 40 ετών από το Λεσκοβίκι (Αλβανία)

 

Ανάμεσα στους Αλβανούς εθελοντές μαχητές, υπήρξαν και κάποιες μορφές, που ήταν ή θα γίνονταν ξακουστοί για διαφορετικούς λόγους.

Skënder Luarasi

Ο Skënder Luarasi (Σκεντέρ Λουαράσι), αντιφασίστας συγγραφέας, θεατρικός συγγραφέας, δημοσιογράφος, μεταφραστής κ.α. ήταν ένας απο αυτούς. Αργότερα θα αναλάμβανε να καταγράψει και να αποτυπώσει το ταξίδι των Αλβνανών εθελοντών στον Ισπανικό εμφύλιο.

Justina Shkupi

Ανέφερε συνέχεια στα γραπτά αυτά την Justina Shkupi (Ιουστίνα Σκούπι), προσωπική του φίλη η οποία ορμώμενη απο τα λιγοστά λόγια του, έφυγε απο τα Τίρανα για να βρεθεί στην πρώτη γραμμή των μαχών ως νοσηλεύτρια, πλάι στον «Γιατρό των τριών Ηπείρων», Καναδό κομμουνιστή Νόρμαν Μπεθούν. Ήταν η μοναδική Αλβανίδα γυναίκα που βρέθηκε εκεί. Η στενή φιλία της με την Μητέρα Τερέζα, που εικάζεται πως προέκυψε από τον κοινό τόπο καταγωγής τους (Σκόδρα), ήταν απόρροια του αλτρουισμού που θα επιβεβαίωνε πολλάκις στο μέτωπο.  Μνημονεύεται απο τους συντρόφους της για το θάρρος και την αποφασιστικότητά της με τον Σκεντέρ Λουαράσι να περιγράφει:

«Όταν βομβαρδίστηκε το τρένο, όλοι οι γιατροί και οι νοσηλευτές πήδηξαν για να σωθούν. Εκείνη και ενώ δέχτηκε μια σφαίρα στον ώμο, παρέμεινε να κάνει μετάγγιση αίματος σε έναν τραυματία.»

Η Ιουστίνα πέθανε με μια φωτογραφία στο χέρι. Σε εκείνη τη φωτογραφία ήταν όλοι οι Αλβανοί μου συμμετείχαν στον Ισπανικό Εμφύλιο. Στην Αλβανία έχει φιλοτεχνηθεί ένα άγαλμα προς τιμήν της, το οποίο δεν έχει τοποθετηθεί πουθενά. Αντ’αυτού, έχει δοθεί το όνομά της σε ένα σχολείο και μόνο.

Petro Marko

Ο Petro Marko (Πέτρο Μάρκο) έγινε μετέπειτα ποιητής και θεωρείται ο θεμελιωτής της σύγχρονης  Αλβανικής πεζογραφίας. Έγραψε κι αυτός απομνημονεύματα απο τον Ισπανικό Εμφύλιο και κάνει επίσης εκτενείς αναφορές στην Ιουστίνα Σκούπι.

Mehmet Shehu

Ο σημαντικότερος ως προς τη συνεισφορά του στον Ισπανικό Εμφύλιο και τη μετέπειτα πορεία του, Αλβανός, θεωρείται ο Mehmet Shehu (Μεχμέτ Σέχου). Ο διοικητής της 12ης Ταξιαρχίας «Γκαριμπάλντι», διωγμένος απο την στρατιωτική σχολή της Νάπολι για τα κομμουνιστικά του πιστεύω, διετέλεσε πρωθυπουργός της Λαϊκής Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας της Αλβανίας την περίοδο 1954-1981. Στην Αλβανία το όνομά του αναφέρεται πάντα, δίπλα με τη φράση «εγκληματίας πολέμου» με τις κατηγορίες να είναι η εκτέλεση.. φασιστών Ιταλών και η επίθεση στο χωριό Ντουκάτ του Αυλώνα, όπου κατάφερε με την ομάδα του 8 φασίστες Αλβανούς και έναν Ιταλό.